Leren voor Duurzame Ontwikkeling bij Praktijkonderwijs Emmeloord
Aeres Praktijkonderwijs Emmeloord is een praktijkgerichte opleiding voor leerlingen die een persoonlijke aanpak nodig hebben. Het onderwijs richt zich op wonen, werken, burgerschap en vrije tijd. Vorige schooljaar startte de school met Leren voor Duurzame Ontwikkeling en Educatief Programma Floriade. Als onderdeel van het programma brachten zij een educatief bezoek aan de expo. Hoe hebben de leerlingen en docenten dat ervaren? En wat zijn praktische tips voor docenten die met het programma aan de slag willen? We spraken met Aïda Weerstand, docent bovenbouw en praktijkdocent voor het vak handel.
Wat Aïda zo leuk vindt aan het praktijkonderwijs? “Onze leerlingen hebben moeite met leren uit de boeken. Wij zijn op een hele praktische en creatieve manier bezig met leren en ontwikkelen; als iets niet lukt zoeken we naar mogelijkheden waardoor het mogelijk wel lukt.”
Leren voor Duurzame Ontwikkeling
“Wij zijn dit schooljaar begonnen met Leren voor Duurzame Ontwikkeling. Een projectgroep begeleidde het proces en van elk teamlid werd een actieve bijdrage verwacht in het vormgeven van het lesmateriaal en de activiteiten. In eerste instantie dacht ik wel ‘hoe gaan we dat doen’. Het lesmateriaal is gericht op onderzoek doen, werken vanuit je nieuwsgierigheid en zelf een vraag formuleren en dat is voor onze leerlingen een te vrije en abstracte situatie.”
Daarnaast was er ook weerstand binnen het team voor wat betreft de principes van LVDO. “Kunnen de leerlingen dat wel, is het niet te moeilijk, we doen toch al best veel aan duurzaamheid etc. Daar was wel wat missiewerk nodig. Tijdens de eerste bijeenkomst kregen collega’s al ontzettend veel leuke ideeën en gaandeweg het proces is daar een programma voor de projectweek uitgerold.”
EPF en LVDO lesmateriaal
“Het lesmateriaal van zowel het Educatief Programma als het beschikbare materiaal voor LVDO is gemaakt voor vo, mbo en hbo – en niet specifiek gericht op praktijkonderwijs. Het is te talig voor onze leerlingen en qua woordgebruik veelal niet passend. Daarom hebben we in overleg met Stan Frijters van LVDO en EPF zelf een vertaalslag gemaakt. We hebben het materiaal en de werkwijze ter inspiratie gebruikt en we zijn daar zelf verder mee gegaan.”
Projectweek
Er is voor gekozen om het programma in een projectweek te doorlopen. “Alles op één moment en alle collega’s waren beschikbaar. De projectweek bestond als het ware uit twee delen. In het eerste deel deden we onderzoek aan de hand van de acht onderzoeksstappen binnen LVDO. Leerlingen konden kiezen voor het thema energie, mobiliteit of het duurzame schoolplein. Ze gingen dan met door ons bedachte onderzoeksvragen op pad binnen of buiten de school. Zo ging de groep die gekozen had voor het duurzame schoolplein in Emmeloord op onderzoek uit. Hoe zien schoolpleinen in de omgeving er uit? Is er groen, alleen beton of een combinatie? Ze maakten foto’s en deden meteen ideeën op voor hun eigen duurzame schoolplein. Met als resultaat een maquette.”
Het tweede deel van de projectweek bestond uit allerlei verschillende activiteiten die te maken hadden met duurzaamheid. “Om lekker bezig te zijn, te ervaren en het gesprek te voeren." Voorbeelden van de verschillende activiteiten zijn papier maken van oud papier, koken met buitenbeentjes, metaalvissen, ‘garbage art’, smeden en van resthout een tangram maken.
Ervaringen
“Veel leerlingen waren enthousiast. Zo deelden sommigen op hun eigen social media foto’s en ervaringen over de projectweek en waren trots op de dingen die ze hebben gemaakt. Een gemaakt kunstwerk onder de noemer ‘garbage art’ hangt bij ons in de gang op school. Natuurlijk was het ook een super intensieve week en voor sommige leerlingen was het te veel uit hun bekende structuur. Die leerlingen hebben het moeilijk gehad. We evalueren de projectweek en gaan met elkaar in overleg om te kijken hoe LvDO volgend schooljaar een vervolg krijgt.”
Bezoek aan Floriade
Tijdens de projectweek brachten leerlingen ook een bezoek aan Floriade. “De link met duurzaamheid leggen ze niet uit zichzelf. Daarom hebben we van tevoren in de klas een filmpje bekeken en verteld wat het doel is van Floriade. De vragen in de educatieve app zijn voor praktijkonderwijs niet 1-op-1 bruikbaar. Daarom zijn we met twee collega’s naar het Floriade terrein geweest om zelf opdrachten te maken.
Een opdracht was bijvoorbeeld: zoek het gebouw van Aeres Hogeschool. Daarna stelden we ze vragen als: je ziet allemaal planten aan de gevel. Waarom denk je dat dit zo is? Vind je het mooi en zou je dit zelf ook aan je huis willen?”
Leerlingen van de onderbouw gingen onder begeleiding van een docent het terrein op en de leerlingen van de midden- en bovenbouw gingen zelfstandig op pad. “Waar ik erg van genoten heb zijn de spontane dingen die ontstaan. We hebben een heel aantal leerlingen met Arabische achtergrond en die waren in het Urban District bij Qatar geweest. Ze hebben een rondleiding gehad in hun eigen taal en kregen koffie aangeboden wat voor hen natuurlijk een hele leuke ervaring was. Maar ook voor dit bezoek geldt: de ene leerling vond het leuk en de andere totaal niet.”
Praktische tips
Pas LVDO binnen het onderwijsprogramma in op een manier die voor de leerlingen én voor jezelf zo leuk mogelijk is. Dan is het win-win.
Maak LVDO een verantwoordelijkheid van meerdere collega’s zodat het breder gedragen wordt binnen een team.
Onderzoeken kan al heel klein. Rondkijken in de omgeving aantekeningen en foto’s maken is ook dataverzameling. Daar over nadenken en de verschillen benoemen is als het ware al de analyse. Zo is het ook voor leerlingen in praktijkonderwijs heel goed te doen.